ਡਾ. ਹਰ ਗੋਬਿੰਦ ਖੋਰਾਣਾ: ਜੈਨੇਟਿਕ ਕੋਡ ਦੇ ਆਰਕੀਟੈਕਟ

ਡਾ. ਪੀ.ਐਸ. ਤਿਆਗੀ
ਫੋਨ: +91-9855446519
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ, ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਜਲੰਧਰ।
ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਜੀਵਿਤ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜੋ ਜੀਵਿਤ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ, ਕਾਰਜ, ਵਿਕਾਸ, ਵੰਡ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨ ਇੱਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨੀ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਮੇਤ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਾਖਾ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸ਼ਾਖਾ ਹੈ, ਜੋ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨ, ਦਵਾਈ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਮਾਨਵ-ਵਿਗਿਆਨ ਸਮੇਤ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਗੁਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਇੱਕ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਝ ਵਿਕਾਸਵਾਦ, ਆਬਾਦੀ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਦਾ ਖੇਤਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪੱਧਰ `ਤੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਿਹਤ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਹਾਰਕ ਉਪਯੋਗ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਖੋਜ, ਹੋਰ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਸਫਲਤਾਵਾਂ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਡੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਵੇਗੀ। ਆਸਟ੍ਰੀਆ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਗ੍ਰੇਗੋਰ ਮੈਂਡੇਲ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਕੰਮ ਕਾਰਨ ਅਕਸਰ ‘ਆਧੁਨਿਕ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਦਾ ਪਿਤਾ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਮਟਰ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਨੇ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ, ਜੋ ਅੱਜ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਬਾਰੇ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਗ੍ਰੇਗੋਰ ਮੈਂਡੇਲ ਦੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੀਵਿਤ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਦਿਆਂ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਸਾਰ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਜੈਨੇਟਿਸਿਸਟਸ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਅਤੇ ਮੋਲੀਕਿਊਲਰ ਬਾਇਓਲੋਜੀ ਦੀ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਉੱਤੇ ਡਾ. ਹਰ ਗੋਬਿੰਦ ਖੋਰਾਣਾ ਜਿੰਨਾ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ। ਡਾ. ਖੋਰਾਣਾ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਜ਼ੀਓਲੋਜੀ ਜਾਂ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿੱਚ 1968 ਦਾ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। 9 ਜਨਵਰੀ 1922 ਨੂੰ ਰਾਏਪੁਰ, ਪੰਜਾਬ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਹਰ ਗੋਬਿੰਦ ਖੋਰਾਣਾ ਦੀ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਬਣਨ ਤੱਕ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯਾਤਰਾ ਲਗਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਇਨੀਅਰਿੰਗ ਕੰਮ ਨੇ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਅਤੇ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦਿੰਦਿਆਂ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ `ਤੇ ਇੱਕ ਅਮਿੱਟ ਛਾਪ ਛੱਡੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਜੀਵ-ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਦੇ ਅਸਾਧਾਰਣ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਨ ਦਾ ਨਿਮਾਣਾ ਜਿਹਾ ਯਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਲਿਖਦਿਆਂ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਹਾਨ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ- ਇੱਕ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿੱਥੋਂ ਮੈਂ ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿੱਥੋਂ ਇਹ ਅਖਬਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਖੋਰਾਣਾ ਦਾ ਜਨਮ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਰਾਏਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਖੋਰਾਣਾ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪੰਜ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਟੈਕਸ ਕਲਰਕ ਸਨ। ਗ਼ਰੀਬ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਸਨ। ਖੋਰਾਣਾ ਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾਈ। ਮਾੜੀਆਂ ਵਿਦਿਅਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਖੋਰਾਣਾ ਨੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਬੈਚਲਰ ਤੇ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਜੈਵਿਕ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਲਈ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਖੋਰਾਣਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ਰ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਜ਼ੈਂਥੋਨਸ ਦੇ ਸੰਸਲੇਸ਼ਣ `ਤੇ ਦੋ ਪੇਪਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ।
ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1945 ਵਿੱਚ ਖੋਰਾਣਾ ਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤਹਿਤ 1948 ਵਿੱਚ ਲਿਵਰਪੂਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਉੱਘੇ ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟ ਸਰ ਰੋਜਰ ਜੇ.ਐਸ. ਬੀਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਪੀਐਚ.ਡੀ. ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਦੇ ਡਾ. ਜੌਰਡਨ ਐਮ. ਸ਼ਰਮ ਵੱਲੋਂ 1952 ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਉਸਨੂੰ ਵੈਨਕੂਵਰ ਲੈ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਖੋਰਾਣਾ ਨੇ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ `ਤੇ ਦਿਲਚਸਪ ਫਾਸਫੇਟ ਐਸਟਰ ਅਤੇ ਨਿਊਕਲਿਕ ਐਸਿਡ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 1960 ਵਿੱਚ ਖੋਰਾਣਾ ਵਿਸਕਾਨਸਿਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਐਨਜ਼ਾਈਮ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ (1966) ਯੂ.ਐਸ.ਏ. ਦਾ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣ ਗਿਆ। 1970 ਤੋਂ ਖੋਰਾਣਾ ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ (ਐਮ.ਆਈ.ਟੀ.) ਵਿੱਚ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਅਲਫ੍ਰੇਡ ਪੀ. ਸਲੋਅਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਪੜਾਅ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ। ਇਹ ਕੰਮ ਜੈਨੇਟਿਕ ਕੋਡ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੁਆਰਾ ਡੀ.ਐਨ.ਏ. ਵਿੱਚ ਇਨਕੋਡ ਕੀਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਖੋਰਾਣਾ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਖੋਜ ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਡੀ.ਐਨ.ਏ. ਵਿੱਚ ਨਿਊਕਲੀਓਟਾਈਡਸ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਵਿੱਚ ਅਮੀਨੋ ਐਸਿਡ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਰੇ ਜੀਵਿਤ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ।
ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਹਰ ਗੋਬਿੰਦ ਖੁਰਾਣਾ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:
1. ਡਾ. ਖੋਰਾਣਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਜੈਨੇਟਿਕ ਕੋਡ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ। ਵਿਸਕਾਨਸਿਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ (ਐਮ.ਆਈ.ਟੀ.) ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ `ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਡੀ.ਐਨ.ਏ. ਵਿੱਚ ਨਿਊਕਲੀਓਟਾਈਡਸ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਇਹ ਦਰਸਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਨਿਊਕਲੀਓਟਾਈਡਸ ਦੇ ਤੀਹਰੀ ਕੋਡੋਨ ਖਾਸ ਅਮੀਨੋ ਐਸਿਡ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਅਣੂ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਖੋਜ ਹੈ।
2. ਸਾਲ 1968 ਵਿੱਚ ਡਾ. ਖੋਰਾਣਾ ਨੂੰ ਮਾਰਸ਼ਲ ਨੀਰੇਨਬਰਗ ਅਤੇ ਰੌਬਰਟ ਹੋਲੀ ਨਾਲ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿੱਚ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ `ਤੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਨਿਊਕਲਿਕ ਐਸਿਡ ਅਤੇ ਜੈਨੇਟਿਕ ਕੋਡ `ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਿਕ ਕੰਮ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵਿਤ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਨੇਟਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
3. ਡਾ. ਖੋਰਾਣਾ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸਨਥੈਟਿਕ ਜੀਨ ਅਤੇ ਨਿਊਕਲਿਕ ਐਸਿਡ ਦਾ ਸੰਸਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡੀ.ਐਨ.ਏ. ਦੇ ਖਾਸ ਕ੍ਰਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਵਿੱਚ ਦੂਰਗਾਮੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੀਨ ਕਲੋਨਿੰਗ, ਜੈਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
4. ਡਾ. ਖੋਰਾਣਾ ਨੇ ਰਿਬੋਨਿਊਕਲਿਕ ਐਸਿਡ (ਆਰ.ਐਨ.ਏ.) ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸੰਸਲੇਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ `ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੋਜ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਰ.ਐਨ.ਏ. ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ, ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਕਿ ਜੈਨੇਟਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਆਪਣੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਡਾ. ਖੋਰਾਣਾ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਸਿੱਖਿਅਕ ਅਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਬਿਤਾਇਆ (1970-2007), ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਅਧਿਆਪਨ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨੂੰਨ ਨੇ ਅਣੂ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ `ਤੇ ਅਮਿੱਟ ਛਾਪ ਛੱਡੀ। ਡਾ. ਹਰ ਗੋਬਿੰਦ ਖੁਰਾਣਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ, ਜੋ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਮੈਡਲ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਕਈ ਵੱਕਾਰੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਮੈਰੀਕਨ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਐਂਡ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1969 ਵਿੱਚ ਡਾ. ਖੋਰਾਨਾ ਨੂੰ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।
ਡਾ. ਖੋਰਾਣਾ ਦਾ 89 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 9 ਨਵੰਬਰ 2011 ਨੂੰ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਅਤੇ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਸਮਕਾਲੀ ਖੋਜ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੇਚਰ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, “ਅਜਿਹੇ ਨਿਮਰ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਅਣੂ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਾਧਾਰਣ ਡਰਾਈਵ, ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਉੱਤਮਤਾ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ।”
ਡਾ. ਹਰ ਗੋਬਿੰਦ ਖੁਰਾਣਾ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜ ਤੇ ਖੋਜ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਅਤੇ ਮੌਲੀਕਿਊਲਰ ਬਾਇਓਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅਣੂ ਦੇ ਪੱਧਰ `ਤੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਸਗੋਂ ਦਵਾਈ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਸਦੀ ਵਿਰਾਸਤ `ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਦੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਉਤਸੁਕਤਾ, ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਲਗਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਡਾ. ਖੋਰਾਣਾ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਸੱਚੇ ਪਾਇਨੀਅਰ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਬਾਰੇ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।