ਕੂਟਨੀਤਕ ਟੀਚਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ‘ਡਿਨਰ ਡਿਪਲੋਮੇਸੀ’

ਪੁਸ਼ਪਰੰਜਨ*
ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਪਰਵਾਸੀ ਜਰਮਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਫਰੈਂਕ-ਵਾਲਟਰ ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਦੀ ਕਬਾਬ ਕੂਟਨੀਤੀ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਮੰਨਦਿਆਂ ਜਰਮਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਤੁਰਕੀ ਗਏ ਸਨ, ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਬਾਬ ਰੋਲਰ ਮਸ਼ੀਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਬਾਬ ਮੇਕਰ ਲੈ ਕੇ। 10 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਜਰਮਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਯਾਤਰਾ ਸੀ।

ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸੌ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਏ ਸਨ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਅੰਕਾਰਾ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰੇਸੇਪ ਤੈਯਪ ਏਰਦੋਗਨ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਨੇ ਜਰਮਨ-ਤੁਰਕੀ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਜਰਮਨ-ਤੁਰਕੀ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਮਹੱਤਵ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਡੋਨਰ ਕਬਾਬ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਨੇ ‘ਡੋਨਰ ਡਿਪਲੋਮੇਸੀ’ ਖੇਡਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਰੋਟਰੀ ਮਸ਼ੀਨ ਲੈ ਗਏ, ਜੋ ਮੀਟ ਨੂੰ ਪੁਲੀ ਵਾਂਗ ਮੋੜ ਕੇ ਪਕਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਬਰਲਿਨ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ੈੱਫ ਆਰਿਫ ਕੇਲਸ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲਿਆ। ਜਰਮਨ ਅੰਬੈਸੀ ਵਿਖੇ ਚੋਣਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਡੋਨਰ ਕਬਾਬ ਪਕਾਇਆ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਨੇ ਖੁਦ ਮੀਟ ਨੂੰ ਕੱਟਿਆ, ਇਸਨੂੰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਸਲਾਦ, ਲਸਣ-ਮਿਰਚ ਦੀ ਚਟਣੀ, ਮੇਅਨੀਜ਼ ਸਾਸ ਦੇ ਨਾਲ ਪੀਟਾ ਬ੍ਰੈੱਡ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਹਾਜ਼ਰੀਨ ਨੂੰ ਪਰੋਸਿਆ। ਕੈਮਰੇ ‘ਤੇ ਇਸ ਸਾਰੀ ਕਸਰਤ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਹੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਆਇਆ, ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਲੱਗਾ ਉਹ ਤੁਰਕ ਸਨ, ਜੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਸਿਰਫ ਰਸੋਈਏ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕ ਆਦਿਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਤੁਰਕੀ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੂਚੀ ਅੱਗੇ ਰੱਖੀ ਹੈ।
ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਦੀ ਕਬਾਬ ਕੂਟਨੀਤੀ ਨੂੰ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ‘ਬੇਵਕੂਫੀ ਭਰੀ ਡਰਾਮੇਬਾਜ਼ੀ’ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਨੇ ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਏਰਦੋਆਨ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵਿੱਚ ਨਾਟੋ ਅਤੇ ਜੀ-20 ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਗਾਜ਼ਾ ਮੁੱਦੇ ‘ਤੇ ਏਰਦੋਗਨ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹਾਂ। ਜਰਮਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਮੇਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿੱਚ 7 ਅਕਤੂਬਰ ਦੀ ਘਟਨਾ ਕਾਰਨ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਜੰਗ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।’
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਬਿਆਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਏਰਦੋਗਨ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵੀ ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਦੇ ਤੁਰਕੀ ਕਬਾਬ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਸਗੋਂ ਏਰਦੋਗਨ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਇਜ਼ਰਾਇਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬੈਂਜਾਮਿਨ ਨੇਤਨਯਾਹੂ ਦੀ ਤਿੱਖੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਬਚਾਅ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪੂਰੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਰਕੀ ਹਮਾਸ ਦੁਆਰਾ ਅਗਵਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਜ਼ਰਾਇਲੀ ਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਏਰਦੋਗਨ ਨੇ ਜਰਮਨੀ ‘ਚ ਵਧ ਰਹੇ ਨਸਲਵਾਦ ‘ਤੇ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਯੂਰਪ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੇ ਜ਼ੈਨੋਫੋਬਿਕ, ਇਸਲਾਮੋਫੋਬਿਕ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਨਸਲਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਬਾਰੇ ਸਾਡੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਏਰਦੋਗਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਜਰਮਨੀ ‘ਚ ਤੁਰਕੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ, ਜੋ ਉਥੋਂ ਦੇ ਸਮਾਜ, ਅਰਥਚਾਰੇ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ‘ਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਦੋਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮੁੜ ਏਕੀਕਰਨ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਆਪਸੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਮਿਆਦ: ਸਾਲ 1924 ਤੁਰਕੀ ਗਣਰਾਜ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ- ਦੋਹਾਂ ਲਈ ਦੁਵੱਲੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸੀ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਏ ਸਨ। ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਅੰਤ ਦੇਖਿਆ। ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਵਾਈਮਰ ਗਣਰਾਜ ਨੇ ਜਰਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਲਈ। ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਹੋਰ ਵੀ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਸਨ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੁਸਤਫਾ ਕਮਾਲ ਅਤਾਤੁਰਕ ਇੱਕ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ, ਯੂਰਪ-ਮੁਖੀ ਤੁਰਕੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਓਟੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਖਲੀਫ਼ਤ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਆ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੁਆਰਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਓਟੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਅਤੇ ਜਰਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਵੀ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਕੂਟਨੀਤਕ, ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧ ਬਣਾਈ ਰੱਖੇ ਸਨ।
1923 ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਗਣਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਮੁੜ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੁਵੱਲੀ ਦੋਸਤੀ ਸੰਧੀ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮਾਹਰ ਰਾਸਿਮ ਮਾਰਜ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਰਮਨੀ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਮਝੌਤੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਿਆ। ਜਰਮਨ-ਤੁਰਕੀ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਕਸਰ ਭੁੱਲਿਆ ਹੋਇਆ ਅਧਿਆਇ ਨਾਜ਼ੀ ਯੁੱਗ ਦੌਰਾਨ ਸਤਾਏ ਗਏ ਕਈ ਲੱਖ ਜਰਮਨਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲੇ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਸੀ।
ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਡਾਇਸਪੋਰਾ: 1961 ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਨੇ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਭਰਤੀ ਲਈ ਸੰਘੀ ਗਣਰਾਜ ਜਰਮਨੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ ‘ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ। ਫਿਰ 8,76,000 ਲੋਕ ਤੁਰਕੀ ਤੋਂ ਜਰਮਨੀ ਆਏ। ਉਸਨੇ ਮਾਈਨਿੰਗ ਅਤੇ ਕਾਰ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਸਟੋਰ ਖੋਲ੍ਹੇ। ਕਈ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਸ ਗਏ। ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਜਰਮਨੀ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 8.25 ਕਰੋੜ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 30 ਲੱਖ ਤੁਰਕੀ ਮੂਲ ਦੇ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਫ੍ਰੈਂਕ-ਵਾਲਟਰ ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਨੇ ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਦੇ ਸਿਰਕੇਕੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦਿੱਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਰਤੀ ਕੀਤੇ ਤੁਰਕ ਜਰਮਨੀ ਲਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ‘ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋਏ।
ਜਰਮਨੀ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਇਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਜਰਮਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਯਹੂਦੀ ਰਾਜ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਏਰਦੋਗਨ ਫਲਿਸਤੀਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੈ। ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਮਾਸ ਦੇ ਨੇਤਾ ਇਸਮਾਈਲ ਹਾਨੀਆ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜਰਮਨੀ ਨਾਲ ਗੁੱਸੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ।
ਜੇ 2005 ਦੀ ਮਿਆਦ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਤੁਰਕੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਜਰਮਨ ਚਾਂਸਲਰ ਗੇਰਹਾਰਡ ਸ਼ਰੋਡਰ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਮਜਬੂਤ ਉਮੀਦਵਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਕਰੀਬ 20 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲਟਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੁੱਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਹੈ, ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਰਕੀਏ ਸਾਡੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅੰਕਾਰਾ ਦੀ ਜਰਮਨੀ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਚਾਂਸਲਰ ਐਂਜੇਲਾ ਮਰਕੇਲ ਨਾਲ ਵੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਬਣੀ ਰਹੀ। ਉਸਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ, ਚਾਂਸਲਰ ਓਲਾਫ ਸ਼ੋਲਟਜ਼ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਮੌਜੂਦਾ ਐੱਸ.ਪੀ.ਡੀ. ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵਧੇਰੇ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗ੍ਰੀਨ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਅੰਨਾਲੇਨਾ ਬੇਰਬੋਚ।
ਜਰਮਨ-ਤੁਰਕੀ ਸਬੰਧਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ: ਇਸ ਸਮੇਂ ਜਰਮਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਤੁਰਕੀ ਦੀ ਸਿਵਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ‘ਤੇ ਉਮੀਦ ਟਿਕਾਈ ਹੋਈ ਹੈ, ਜੋ ਏਰਦੋਗਨ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ। ਕੁਝ ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਏਰਦੋਗਨ ਦੀ ਏ.ਕੇ.ਪੀ. ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਸੀ.ਐੱਚ.ਪੀ. ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਥਾਂ ਬਣਾਈ ਹੈ।
ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਇਸਤਾਂਬੁਲ ਦੇ ਮੇਅਰ ਏਕਰੇਮ ਇਮਾਮੋਗਲੂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਰਮਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਫਰੈਂਕ-ਵਾਲਟਰ ਸਟੀਨਮੀਅਰ ਨੇ ਏਰਦੋਗਨ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਤੁਸੀਂ ਕਬਾਬ ਲੈ ਕੇ ਜਾਓ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਚੁੰਝਾਂ ਲੜਾਓ; ਰੇਸੇਪ ਤੈਯਪ ਏਰਦੋਗਨ ਇੰਨਾ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਕਬਾਬਾਂ ਦੀ ਥਾਲੀ ਪਸੰਦ ਕਰੇ।
ਡੋਨਰ ਕਬਾਬ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ?: ਤੁਰਕੀ ਕਬਾਬ ਨੂੰ ‘ਕਬਾਪ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਸਨੂੰ ਸੈਂਡਵਿਚ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਥਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਲਾਦ ਅਤੇ ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਸਾਸ ਦੇ ਨਾਲ ਪੀਟਾ ਬਰੈੱਡ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਤਾਵੇ ਨੂੰ ਜਜ਼ਬ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ‘ਡੋਨਰ’ ਸ਼ਾਇਦ ਕਬਾਬ ਦਾ ਪਿਤਾ ਹੈ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਤੁਰਕ ਇਸਨੂੰ ‘ਕਬਾਪ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ! ਤੁਸੀਂ ਡੋਨਰ ਕਬਾਬ ਨਾਲ ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਖਾਣੇ ਜਾਂ ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਆਲਸ ਨੇ ਡੋਨਰ ਕਬਾਬ ਨੂੰ ਜਰਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਲੰਬਕਾਰੀ ਰੋਟਿਸਰੀ ਦੀ ਖੋਜ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਓਟੋਮੈਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਰਬੀ ਸ਼ਾਵਰਮਾ, ਗ੍ਰੀਕ ਗਾਇਰੋਸ, ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਡੋਨਰ ਅਤੇ ਮੈਕਸੀਕਨ ਅਲ ਪਾਸਟਰ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਕਵਾਨਾਂ ਲਈ ਮੀਟ ਇਸ ਘੁਮਾਉਣ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ‘ਤੇ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡੋਨਰ ਕਬਾਬ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਸੈਂਡਵਿਚ ਸੰਸਕਰਣ ਪੱਛਮੀ ਬਰਲਿਨ ਵਿੱਚ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਡੋਨਰ ਕਬਾਬ ਜਲਦੀ ਹੀ ਜਰਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਹ ਹਰ ਛੋਟੇ ਤੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਿਆ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕਾਦਿਰ ਨੂਰਮਾਨ ਦੀ ਮੌਤ 24 ਅਕਤੂਬਰ 2013 ਨੂੰ ਬਰਲਿਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਦਿਰ ਨੂਰਮਨ ਪਰਵਾਸੀ ਤੁਰਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਰਲਿਨ ਵਿੱਚ ਡੋਨਰ ਕਬਾਬ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਖੋਲ੍ਹੀ ਸੀ।
ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਡਾਈਨਿੰਗ ਡਿਪਲੋਮੇਸੀ: ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ‘ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਡਿਨਰ ਟੇਬਲ ‘ਤੇ ਮਿਲੋ ਅਤੇ ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਝਗੜਾ ਵੀ ਸੁਲਝਾਉਣਾ ਪਵੇ ਤਾਂ ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ ਦੀ ਮੇਜ਼ ‘ਤੇ ਮਿਲੋ।’ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਥਾਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰੋਸਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਗੱਲ ਬਣ ਜਾਵੇ। 1972 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਿਚਰਡ ਨਿਕਸਨ ਨੇ ਬੀਜਿੰਗ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਖੇਤਰੀ ਭੋਜਨ ਦੇ ਨਾਲ ਬੀਜਿੰਗ ਡੱਕ, ਡੰਪਲਿੰਗ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨਿਕਸਨ ‘ਤੇ ਚੀਨੀ ਸਵਾਦ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇੰਨਾ ਡੂੰਘਾ ਸੀ ਕਿ ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧ ਮੁੜ ਲੀਹ ‘ਤੇ ਆ ਗਏ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 15 ਅਪਰੈਲ 1982 ਨੂੰ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਫ੍ਰਾਂਸਵਾ ਮਿਟਰੇਂਡ ਨੇ ਜਾਪਾਨ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸਮਰਾਟ ਹੀਰੋਹਿਤੋ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦਾਵਤ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਪਾਨੀ ਸ਼ੈੱਫ ਪੈਰਿਸ ਗਏ, ਫ੍ਰੈਂਚ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਦਾਅਵਤ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਜਾਪਾਨੀ-ਫ੍ਰੈਂਚ ਭੋਜਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਮਿਤਾਨ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ, ਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ।
1985 ਵਿੱਚ ਜੇਨੇਵਾ ਸੰਮੇਲਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ ਭੋਜਨ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰੋਨਾਲਡ ਰੀਗਨ ਅਤੇ ਸੋਵੀਅਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਿਖਾਇਲ ਗੋਰਬਾਚੇਵ ਨੇ ਮਿਲਣਾ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਭੋਜਨ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਫਿਰ ਉਹ ਭੋਜਨ ਮੇਜ਼ ‘ਤੇ ਪਰੋਸਿਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਦੋਹਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸਵਾਦ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਦੋਹਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਸਤਰੀਕਰਨ ‘ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ, ਤਾਂ ਇੰਚਾਰਜ ਸ਼ੈੱਫ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਸਮੀ ਕੈਲੀਗ੍ਰਾਫੀ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰੋਸੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮੀਨੂ ਦੇ ਸਕੈਚ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੈਲੀਗ੍ਰਾਫੀ ਦਫਤਰ ਕੈਂਪ ਡੇਵਿਡ ਸਮਝੌਤੇ ਦੌਰਾਨ ਕੀ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਣਾ ਸੀ, ਦੀ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ।
ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਥਾਈ ਅਰਥਚਾਰੇ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 3000 ਥਾਈ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ‘ਕਲੱਬ ਟੇਨ ਸ਼ੈੱਫਸ-ਟੇਨ ਸ਼ੈੱਫ’ ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਸੋਈ ਸਮੂਹ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਸਰਕਲਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੈੱਫ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ੈੱਫ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਨਾਲ ਨਿਰੰਤਰ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਹਨ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।
‘ਡਾਈਨਿੰਗ ਡਿਪਲੋਮੇਸੀ’ ਨੂੰ ਜੀ-20 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕਾਮਯਾਬ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਜੀ-20 ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਦੇ ਨੇਤਾ ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ ਜਾਂ ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਖਾਣੇ ਲਈ ਮਿਲਦੇ, ਕਦੇ ਵੀ ਅਸਹਿਮਤੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਨਾ ਹੁੰਦਾ। ਸ਼ੰਘਾਈ ਸਹਿਯੋਗ ਸੰਗਠਨ (ਐੱਸ.ਸੀ.ਓ.) ਦਾ ਅਸਤਾਨਾ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਅਤੇ ਜੀ-20 ਦਾ ਦਿੱਲੀ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ‘ਡਾਈਨਿੰਗ ਡਿਪਲੋਮੇਸੀ’ ਦੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ। ਫਿਰ 7 ਤੋਂ 10 ਜੂਨ 2017 ਨੂੰ ਹੋਏ ਅਸਤਾਨਾ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਧਰੁਵਾਂ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਐੱਸ.ਸੀ.ਓ. ਦੇ ਫੁੱਲ-ਟਾਈਮ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਏ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਡਿਨਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਧੀਆ ਸ਼ੈੱਫ ਦੁਆਰਾ ਸੁਆਦੀ ਭੋਜਨ ਪਰੋਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ ਕਿ 2010 ਅਤੇ 2014 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੈੱਫ ਵਿਕਾਸ ਖੰਨਾ ਨੇ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਸਾਤਵਿਕ ਪਕਵਾਨ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।
ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਰਾਜ ਦਾਅਵਤਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਸੰਮੇਲਨ ਦੌਰਾਨ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਹਾਊਸ ਵਿਖੇ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਦਾਅਵਤ ਦਾ ਮੈਂ ਖੁਦ ਗਵਾਹ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਅਕਸਰ ਉਸਦੀ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਵਾਦ ਲਈ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਗਾਂਧੀ ਸਮਝਦੀ ਸੀ ਕਿ ਭੋਜਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬੁਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਉਸਨੇ ਆਈ.ਟੀ.ਡੀ.ਸੀ. ਨੂੰ ਅਸ਼ੋਕਾ ਹੋਟਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਈਪ੍ਰਸ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਜਦੋਂ 1960 ਵਿੱਚ ਆਰਚਬਿਸ਼ਪ ਮਾਕਾਰਿਓਸ ਤੀਜੇ ਨੂੰ ਸਾਈਪ੍ਰਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਡਾਇਨਿੰਗ ਡਿਪਲੋਮੇਸੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਸਾਈਪ੍ਰਸ ਦੇ ਅਜੇ ਵੀ ਚੰਗੇ ਸਬੰਧ ਹਨ। ਭਾਵ ਭੋਜਨ ਕਦੇ ਵੀ ਵਿਅਰਥ ਨਹੀਂ ਗਿਆ।
ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਰਸੋਈ ਕੂਟਨੀਤੀ ਅਗਲੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਰਹੀ। ਸਾਲ 2015 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਛੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟਾਂ ਵੱਲੋਂ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਿਕ ਮੇਲਾ ‘ਹੈਨੋਵਰ ਮੇਸੇ’ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ 28 ਸ਼ੈੱਫ ਭਾਰਤੀ ਸਵਾਦ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਗਏ ਸਨ। ਦਸੰਬਰ 2017 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਤਤਕਾਲੀ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਓਬਾਮਾ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸਵਾਲ ਆਇਆ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦਾਅਵਤ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਓਬਾਮਾ ਨੂੰ ਕੀ ਪਰੋਸਣਗੇ? ਫਿਰ ਵੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਅਤੇ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਥਾਲੀਆਂ ਪਰੋਸੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਜਪਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਿੰਜੋ ਆਬੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਮੰਡਲ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜਪਾਨੀ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ।
ਜਦੋਂ ਨਿਕਸਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਂਗਲ ਖਰੁਸ਼ਚੇਵ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਖੋਭੀ: ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਡਿਨਰ ਟੇਬਲ ‘ਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਵਧੀਆ ਹੋਵੇ। 1959 ਵਿੱਚ ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਦੌਰਾਨ ਤਤਕਾਲੀ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਿਚਰਡ ਨਿਕਸਨ ਅਤੇ ਸੋਵੀਅਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਿਕਿਤਾ ਖਰੁਸ਼ਚੇਵ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ‘ਕਿਚਨ ਡਿਬੇਟ’ ਨੇ ਸ਼ੀਤ ਯੁੱਧ ਦੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ। ‘ਕਿਚਨ ਡਿਬੇਟ’ ‘ਚ ਇੱਕ ਪਲ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ, ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਨੇਤਾ ਆਪਸ ‘ਚ ਭਿੜ ਗਏ। ਨਿਕਸਨ ਨੇ ਤਾਂ ਨਿਕਿਤਾ ਖਰੁਸ਼ਚੇਵ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਉਂਗਲੀ ਵੀ ਖੋਭ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਘਟਨਾ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। 1954 ਵਿੱਚ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਨੇ ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਸੋਵੀਅਤ ਡੈਲੀਗੇਸ਼ਨ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੀ ਥੀਮ ‘ਟਾਈਗਰ ਫਾਈਟਸ ਦ ਡਰੈਗਨ’ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਪਕਵਾਨ ਇੱਕ ਚਮੜੀ ਵਾਲੀ ਕਾਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਜਗਰ ਵਰਗੇ ਭਾਂਡੇ ਵਿੱਚ ਪਰੋਸੇ ਗਏ ਸਨ, ਤਾਂ ਵਫ਼ਦ ਨੇ ਅਪਮਾਨ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦਾ ਖਾਣਾ ਛੱਡ ਕੇ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦੇ ਸਬੰਧ ਹੋਰ ਵਿਗੜ ਗਏ।
‘ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਹੱਥਾਂ ਤੋਂ ਭੇਜੇ ਅੰਬ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ’: ਇੱਕ ਹੋਰ ਘਟਨਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣਯੋਗ ਹੈ। 1977 ਦੇ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੌਰਾਨ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਿਰੀਮਾਓ ਭੰਡਾਰਨਾਇਕ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੂਤਾਵਾਸ ਰਾਹੀਂ ਜਨਰਲ ਜ਼ਿਆਉਲ ਹੱਕ ਦੁਆਰਾ ਭੇਜਿਆ ਅੰਬਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕਰੇਟ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਉਲ ਹੱਕ ਦਾ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਵੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ‘ਮੁਲਤਾਨ ਦੇ ਬਾਗ ਤੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼।’ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਕੋਲੰਬੋ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰਾਜਦੂਤ ਖਾਲਿਦ ਖੈਸ਼ਗੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਖਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਾਲੀ ਉਹੀ ਟੋਕਰੀ ਮਿਲੀ। ਉਸ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਿਰੀਮਾਓ ਭੰਡਾਰਨਾਇਕ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, ‘ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੱਥਾਂ ਤੋਂ ਭੇਜੇ ਅੰਬਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਦੇ ਖੂਨ ਨਾਲ ਰੰਗੇ ਹੋਏ ਹਨ।’ ਰਾਜਦੂਤ ਖਾਲਿਦ ਖੈਸ਼ਗੀ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਪਈ ਕਿ ਉਸ ਟੋਕਰੇ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਭੇਜੋ। ਮੁਲਤਾਨੀ ਅੰਬ ਆਖਿਰਕਾਰ ਦੂਤਾਵਾਸ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੇ ਖੁਦ ਖਾਧੇ।
—
*ਲੇਖਕ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ।